Wat is BIM? Een overzicht van vakjargon, standaarden en applicaties

Wat is BIM? Een overzicht van vakjargon, standaarden en applicaties

De wereld van BIM is enorm omvangrijk. Er zijn veel verschillende definities, facetten, standaarden en applicaties. Hierdoor kan het lastig zijn om overzicht te houden.

Dit begint al bij de vraag ‘Wat is BIM?’ zelf. BIM staat voor bouw informatie management en verwijst naar het proces van digitaal samenwerken in de gebouwde omgeving. Het gaat over het integraal beheer en (her)gebruik van digitale bouwwerkinformatie tijdens de hele levenscyclus van een bouwwerk.

Maar BIM verwijst ook naar het BIM-model: een digitaal (3D-)bouwmodel gevuld met data of informatie. Welke termen moet je zeker kennen wil je met BIM aan de slag gaan? En wat houden deze precies in? We nemen je in vogelvlucht mee langs het belangrijkste vakjargon, de bekendste standaarden en de meest gebruikte applicaties.

Vakjargon: dit zijn de belangrijkste termen

BIM-landschap

Het BIM-landschap is een verzamelnaam voor alle BIM-processen, -rollen en -applicaties. Het geeft een overzicht van de belangrijkste processen, standaarden en applicaties die een organisatie hanteert voor het werken met BIM in de breedste zin van het woord.

Dit overzicht is inclusief de onderlinge relaties die aangeven hoe en in welk bestandstype of -format data zich verplaatst. Het BIM-landschap is een informatiemanagementlandschap dat weergeeft hoe een organisatie omgaat met en komt tot gedegen informatiestromen.

Object type library (OTL)

Een object type library of OTL is een digitale bibliotheek gevuld met data. Het doel van een OTL is het integraal vastleggen van de informatiestructuur. Je gebruikt een OTL onder meer voor het vastleggen van de gegevensstructuur van objecttypen, onderlinge relaties, eigenschappen en documenten, gebaseerd op de informatiebehoefte van een domein, proces of organisatie. Deze vier stappen zijn essentieel voor het opzetten van een OTL.

ILS

ILS staat voor informatieleveringsspecificatie. Een ILS wordt gebruikt om de gewenste BIM-dataleveringen te specificeren. Dit kan zowel bij tussentijdse dataleveringen tijdens de ontwerp- en uitvoeringsfases als na de oplevering.

Open en gesloten BIM

Er zijn twee verschillende manieren van werken met BIM, namelijk open en gesloten BIM. Bij gesloten BIM wordt er gewerkt binnen één softwarepakket, bestaande uit een aaneengesloten reeks BIM-softwareproducten waarmee het complete project kan worden uitgewerkt. Er hoeven hierbij geen exports worden gemaakt naar andere bestandsformaten; de informatie kan tussen de softwareproducten van de leverancier worden uitgewisseld. In het geval van open BIM werkt men met referentiemodellen die worden uitgewisseld via een open standaard.

Open standaarden kennen veel voordelen. Door open standaarden toe te passen bij het werken met BIM, zorg je voor een uniforme structuur en eenheid in gegevens. Dit geldt binnen projecten, maar ook over projecten heen. Niet voor niets stimuleert onder meer het BIM Loket het gebruik van open standaarden.

“Open standaarden voorkomen spraakverwarring, versoepelen het uitwisselen van data en maken projectinformatie gemakkelijk terug te vinden. Met als resultaat een efficiënte, snelle, goedkope en innovatieve Nederlandse bouwsector.”

Er is sprake van een open standaard als deze voldoet aan de volgende eisen van BOMOS, het beheer- en ontwikkelmodel voor open standaarden van het Forum Standaardisatie:

• De standaard wordt beheerd door een non-profitorganisatie
• De besluitvorming rondom de standaard is openbaar
• De standaard is niemands intellectuele eigendom
• De standaard is vrij beschikbaar of verkrijgbaar tegen een nominale bijdrage
• De (door)ontwikkeling is duurzaam gefinancierd
• De standaard is onbeperkt opnieuw te gebruiken

In deze praktische business case, uitgevoerd bij TenneT, bespreken we mogelijkheden voor aannemers om data-uitwisseling met partijen praktisch in te richten.

Drie belangrijke standaarden

In de BIM-wereld maakt men gebruik van diverse standaarden. Deze standaarden zijn een verzameling van centrale informatie- en procesafspraken, vastgelegd in een document. Belangrijke standaarden die je tegenkomt wanneer je met BIM werkt zijn IFC, linked data en contractstukken. We lichten deze kort toe.

IFC

IFC, wat staat voor Industry Foundation Classes, is een internationale standaard voor open BIM data-uitwisseling. IFC is de pdf van de BIM-wereld: een bevroren kopie van de originele inhoud. Het is een gestandaardiseerde, digitale beschrijving van de gebouwde omgeving om mee te refereren of om de inhoud van modellen te archiveren. Aangezien het gaat om een open standaard, is IFC leverancierneutraal en wordt ondersteund door vele softwarepakketten.

Linked data

Linked data is een digitale methode voor het publiceren van gestructureerde gegevens. De methode is gebaseerd op RDF. Dit is een technologische standaard van W3C (The World Wide Web Consortium), een organisatie die internationale standaarden voor online gebruik ontwikkelt. RDF wordt gebruikt als een (softwareonafhankelijk) formaat om gegevens in het algemeen voor te stellen en uit te wisselen.

Contractstukken

Het uitwisselen van data krijgt een steeds prominentere rol binnen contracten. We maken steeds meer afspraken over welke data hoe en wanneer opgeleverd moet worden. Deze afspraken worden vastgelegd in contractstukken of -onderdelen zoals de ILS, het BIM Protocol en mogelijk het BIM Uitvoeringsplan.

Vijf typen applicaties voor BIM

Bij het werken met BIM spelen verschillende applicaties een rol. Kortweg onderscheiden we de volgende vijf typen:

Ontwerpsoftware

Ontwerpsoftware is de software waarmee een project (of een groot object), veelal in 3D, wordt ontworpen. Bekende ontwerpsoftwareprogramma’s zijn Revit, Civil3D en Archicad. Je gebruikt deze applicaties in het BIM-modelleerproces, waar je de geometrische data inclusief de onderlinge relaties ontwerpt.

Vervolgens kun je hier nog extra informatie aan toevoegen. Tot ontwerpsoftware rekenen we ook analysesoftware om bijvoorbeeld constructieve, bouwkundige of verkeerskundige simulaties te maken van bouwwerken.

(Configuratie management) database

Dit type applicatie richt zich specifiek op de data gerelateerd aan projecten. Met een (configuratie management) database werk je de data uit, maak je deze aan, wijzig je de data en onderhoud je deze.

Je gebruikt deze applicatie naast de ontwerpsoftware, omdat je hierin niet alle data kwijt kunt. Ook is het niet mogelijk om in ontwerpsoftware het onderscheid te maken tussen geometrische en niet-geometrische data. Denk hierbij aan gerelateerde documenten, eigenschappen en risico’s. Een voorbeeld van een (configuratie management) database is Relatics.

Assetmanagementapplicaties

Assetmanagementapplicaties zijn applicaties waarmee je de data van objecten beheert ná de realisatie. In deze applicaties is daardoor veel informatie aanwezig met betrekking tot het beheer en onderhoud van projecten.

Document management systeem (DMS)

Binnen projecten heb je te maken met en is er vraag naar veel verschillende typen documenten, zoals berekeningen, detailtekeningen en garantiebewijzen. Deze zijn niet allemaal in data te vangen. Een document management systeem of DMS is een applicatie om documenten te beheren. Een voorbeeld hiervan is SharePoint.

Common data environment (CDE)

Common data environment, afgekort CDE, betekent letterlijk ‘gemeenschappelijke data-omgeving’. Het is een platform dat partijen (teams en/of organisaties) gebruiken om data uit te wisselen. Denk hierbij aan het onderling afstemmen van het ontwerp op de bouw of het delen van informatie over de werkzaamheden met de opdrachtgever.

Een CDE beschrijft bovendien hoe je samen aan documenten werkt, bijvoorbeeld hoe je ze opslaat en deelt en onder welke voorwaarden. Voorbeelden van CDE’s zijn BIM360 en Trimble Connect.